ریشه‌های جهانی شدن به قرن 16 باز می‌گردد

مدیر مرکز جهانی شدن و آموزش عالی دانشگاه کالیفرنیا با اشاره به اینکه جهانی شدن پدیده جدیدی نیست و ریشه‌های آن را باید در قرن شانزدهم میلادی جستجو کرد گفت: در این دوران شاهد شکل‌گیری کشتیرانی جهانی، تجارت میان صنایع و مهاجرتهای گسترده هستیم.

رابرت رودز استاد دانشگاه کالیفرنیا در قالب کتاب "شهروند جهانی و دانشگاه" که توسط انتشارات دانشگاه استنفورد منتشر شده به بررسی جهان وطنی و هویتهای جهانی پرداخته است.

دکتر رابرت رودز مدیر مرکز جهانی شدن و آموزش عالی دانشگاه کالیفرنیا و استاد این دانشگاه در مورد محورهای این کتاب و لزوم پرداختن به هویتهای جهانی به خبرنگار مهر گفت: جهانی شدن پدیده‌ای جدید و مربوط به دوران معاصر نیست. تأثیر افراد و گروههای انسانی بر یکدیگر در گذر زمان فزون گشته است.

وی یادآور شد: این تأثیرات متقابل گروههای انسانی تا بدانجا پیش رفت و به نقطه‌ای در پانصد سال گذشته رسید که اصطلاح "جهانی" را به وجود آورد.

وی یادآور شد: این مفهوم در مراحل اولیه به معنای امروزی آن نبود و به گسترده شدن حمل و نقل و تسلط یک دولت بر سایر کشورها اشاره داشت.

استاد پیشین دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا در ادامه افزود: در واقع به میزانی که وسایل حمل و نقل گسترش و توسعه پیدا کرد نفوذ برخی کشورها بر سایرین نیز افزایش یافت. مصداق این موضوع را می‌توان در قرن شانزدهم و با ظهور قدرتهای بزرگ اروپایی و نفوذ آنها بر نقاط مختلف جهان دریافت.

وی تأکید کرد: در واقع ریشه‌های جهانی شدن را باید در این دوران جستجو کرد. چرا که در این دوران است که ناوگانهای بزرگ دریایی شکل می‌گیرد و کشتیرانی و ناوبری در سطحی جهانی اتفاق می‌افتد.

وی تصریح کرد: در این دوران شاهد ظهور تجارت صنعتی میان صنایع هستیم. همچنین از ویژگی‌های مهم این دوران مهاجرتهای گسترده هستند. در این دوران مهاجرتهایی به فراسوی اقیانوسها شکل می‌گیرد. همه این مسائل منجر به استعمار کشورهای دیگر توسط اروپائیان می‌شود.

استاد دانشگاه کالیفرنیا بر آن است که افزایش تعاملات انسانی متعاقب جهانی شدن منجر به شکل‌گیری ایده "ما در مقابل آنها" می‌شود. استفاده از نیروهای بومی برای استعمارگران در مستعمرات نقش حیاتی برای استعمارگران داشت. در واقع ایده "ما در مقابل آنها" ایده‌ای اساسی و مهم برای استعمارگران و امپراتوری‌ها به شمار می‌رفت.

وی در ادامه با اشاره به اینکه ادوارد سعید در کتاب خود با عنوان "فرهنگ و امپریالیسم" بر این نکته تأکید کرده است گفت: سعید معتقد است که در نتیجه مبادله میان اروپائیان و "دیگران" که حدود پانصد سال پیش آغاز شد این ایده شکل گرفت که اروپائیان و استعمارگران "ما" هستند و مستعمره نشینان "آنها" هستند.

وی تصریح کرد: سعید معتقد است که در واقع این ایده به دوران یونان باستان باز می‌گردد که در آن یونانی‌ها غیریونانی‌ها را بربر می‌خواندند.

رودز در ادامه با اشاره به اینکه ایده "ما در مقابل آنها" تا قرن نوزدهم میلادی شاخص و ویژگی فرهنگ امپریالیستی بود، گفت: مفهوم "ما در مقابل آنها" که بر اساس تنوع فرهنگی شکل گرفته بود مبتنی بر تفاوتهای دینی، جغرافیایی، قومی، نژادی و ملیتی بود.

این استاد دانشگاه یادآور شد: در بستر و متن استعمار، دیدگاه و اندیشه "ما و آنها" بر اساس نوعی بیگانه هراسی و بر اساس این تفاوتها شکل گرفته بود و به نوعی به این تفاوتها پیوند خورده بود.

وی در مورد ضرورت نگارش این اثر نیز گفت: هدف از نگارش این اثر این است تا تغییر در چهره جهان امروزی را نشان دهد. دنیای کنونی جهانی است که با ارتباطات وسیع و گسترده جهانی شناخته می‌شود. امروزه مرزهای ملی نفوذپذیر شده است.

استاد پیشین دانشگاه ایالتی میشیگان در ادامه اضافه کرد: در دنیای کنونی پیشرفت علوم و تکنولوژی به اندازه‌ای سریع و گسترده است که پیشرفت و توسعه بشر را تسریع می‌کند. بشر امروز دریافته که با استفاده از عقل و خرد و بهره‌گیری خردمندانه از علم و تکنولوژی می‌توان نوع بشر را حفظ کرد و بقای او را تضمین کرد.

رودز افزود: بر این اساس بشر در دنیای امروز دریافته با محوریت خرد و دانش باید صلح جهانی را میان جوامع گوناگون توسعه و گسترش دهد.

یکی از مسائلی که در دوران کنونی مورد توجه قرار گرفته هویتهای جهانی است. با افزایش وابستگی متقابل اقتصادی و یکپارچگی اقتصاد جهانی، جوامع انسانی به یکدیگر نزدیکتر شده‌اند. دولتها به مانند گذشته منبع تعریف و تعیین هویت افراد به شمار نمی‌روند و مسائل انسانها محدود به مرزهای ملی نیست.
رودز در این اثر برای مطالعه هویت جهانی به مطالعه موردی در دانشگاههای چین، آمریکا، مجارستان و آرژانتین پرداخته شده تا تعاریف محدود گذشته از هویتهای سیاسی و تعاریف جدید هویتی مبتنی بر هویت جهانی را در فرهنگهای گوناگون مورد بررسی قرار دهد. این موضوع که چه ابعادی از هویت در گستره جهانی مقاومت خواهد کرد و مردم این ابعاد و ارزشها را حفظ خواهند کرد و کدام ابعاد دچار تعدیل خواهد شد از مباحث مورد بررسی در این کتاب هستند.